جای خالی یک راهبرد

آبادان خبر _ بحران خشکسالی سال به سال در حال حادترشدن است به طوری که کارشناسان خطر کم آبی امسال را در کنار کرونا ، دو چالش اصلی سال ۱۴۰۰ می دانند در حالی که بحران کرونا احتمالا تا پایان سال فروکش می کند اما بحران آب یقینا سال های درازی با ما خواهد بود و احتمالا رو به تزاید و تشدید است. ترسالی نسبی سال ۹۸ باعث شد هم مسئولان و هم مردم عمق بحران را فراموش کنند.
هم اقلیم شناسان و هم نظریه پردازان علوم سیاسی قرن بیست ویکم را قرن نزاع آب برای پاره ای از مناطق جهان برشمرده اند. این نزاع ها می تواند در عرصه داخلی کشورها یا در عرصه بین المللی و منطقه ای رخ دهد. اختلاف بر سر آب فرات یا آب هیرمند میان کشورهایی که این رودها از آنها می گذرد مدتی است که آغاز شده و اختلاف میان مردمان چهار محال و بختیاری و اصفهان و یزد بر سر آب زاینده رود نیز گواه دیگر این سخن است.

وزیر نیرو می گوید مشکل کم آبی و خشکسالی امسال در ۵۰ سال اخیر بی سابقه بوده است، با اندکی مطالعه بر عملکرد وضعیت جوی ۵۰ سال اخیر در می‌یابیم که آب و هوای کشور رو به گرم شدن است. همچنین در ۵۰ سال اخیر با گرم شدن دمای کشور سالانه ۱ر۱ میلی‌متر کاهش بارش را داشته ایم.

اردکانیان می گوید افزایش ۵۰ میلیون نفری جمعیت کشور در ۵۰ سال اخیر به معنای افزایش مصرف آب و کاهش اندوخته‌های آبی درکنار کاهش بارش و افزایش دمای کشور است . بحران کمبود آب به حدی جدی است که علیرغم تلاش های همه جانبه برای افزایش تولیدات کشاورزی وزیر نیرو معتقد است ناچاریم با کاهش سطح زیر کشت و استفاده از آب های مجازی سهم بخش کشاورزی را از مصرف آب کشور کاهش دهیم چون ارزش افزوده صادرات برخی محصولات کشاورزی از آبی که استفاده می کنند کمتر است. باید در بخش محصولات کشاورزی غیر راهبردی به سمت واردات برویم زیرا واردکردن این محصولات مانند واردکردن آب است.

سازمان هواشناسی می گوید بارش های بهار امسال حدود ۸۵ درصد زیر حد نرمال بارش های بهاری بوده است . کردوانی پدر کویرشناسی ایران معتقد است دیگر کار از هشدار و سمینار گذشته است. دشت های کشور نشست کرده اند. سطح آب در جهرم ۵۷۰ متر ، در رفسنجان ۴۵۰ متر و در شهریار ۳۰۰ متر پایین رفته است.

صحت این سخنان زمانی بیشتر به چشم می آید که مدیر آب منطقه‌ای خراسان رضوی می گوید در سال گذشته تا اول اردیبهشت بیش از ۵۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد سدهای استان شد اما در سال جاری تنها ۵ میلیون مترمکعب آب به سدهای استان وارد شده است.

بحران آب به نظر نمی رسد دیگر با توصیه و نصیحت و حتی خواهش از مردم رفع شود. برای غلبه بر این بحران به ناچار باید نهادی ملی و فراتر از دولت ، راهبرد کلان بلند مدت تدوین کند. راهبردی که تغییر دولت ها هم باعث سستی آن نشود.

این راهبرد را طبیعتا متخصصان و صاحبنظران تدوین خواهند کرد اما آنچه معلوم است این راهبرد باید شامل تغییر زیربنایی در فناوری مصرف آب باشد. اکنون ۹۵ درصد منابع آبی کشوردر بخش کشاورزی صرف می شود که ۸۰ درصد آن به خاطر سیستم سنتی غرقابی هدر می رود. این مهمترین تنگنا در اسراف و هدرروی آب است.

دسترسی به منابع جدید آب و استحصال آب های قابل استحصال از دیگر بخش های این راهبرد خواهد بود که شامل سد سازی ، احیای قنوات ، باروری ابرها، شیرین سازی آب های شور و تعامل با همسایگان بر سر منابع مشترک است. آمایش سرزمین و تمرکززدایی جمعیتی از مناطق جغرافیایی کوچک و متراکم از دیگر فصول این راهبرد است و صرفه جویی مصارف صنعتی و شهری آخرین بخش آن است. کاری که اکنون تقریبا وارونه در حال انجام است و همه تمرکز بر صرفه جویی مصارف شهری استوار است. بخشی که صرفا دو درصد مصارف آب کشور را شامل می شود.

فقط درصورت اتخاذ چنین راهبرد بلند مدت و تعطیلی ناپذیری می توان به مهار چنین بحرانی که اصلی ترین عنصر حیاتی را با چالش مواجه کرده است غلبه کرد. بزرگترین خطا و اهمال آن است که با یک سال ترسالی تصادفی، همه چیز را از یاد ببریم و به جیک جیک مستون بهاری سر کنیم. روشی که غمگنانه، رایج است...

خشکسالی،کرونا،بحران آب،آبادان خبر،آبادان نیوز

منبع:اطلاعات